-Dette er ein gledas dag. No må flagget til topps, smiler Solveig Berg Lofnes. Fredag kunne Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane og Sparebankstiftelsen-DNB til saman gje 40 millionar kroner til eit visningssenter ved Astruptunet.

 

-Dette er ein stor dag. Vi står skulder ved skulder med DNB-stiftelsen i satsinga på at det skal byggjast eit visningssenter ved Astruptunet. Sparebankstiftelsen DNB har teke eit stort økonomisk løft dei siste åra med å renovere hagen i Astruptunet, Det neste steget er å få på plass eit visningssenter som kan ta Astrup vidare, både regionalt, nasjonalt og internasjonalt, sa direktør Hallvard Klakegg i Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane.

 

40 millionar

Anders Bjørnsen i Sparebankstiftelsen DNB og Hallvard Klakegg i den lokale bankstiftinga framheva Sunnfjord kommune sitt initiativ med å etablere eit visningssenter, som etter planen kan stå ferdig til sommaren 2028. 100 år etter Nikolai Astrup sin død.

-Dette er ein stor dag for oss som elskar Nikolai Astrup. Vi har jobba med dette i 20 år, og no ser vi at dette kan bli realisert. Sunnfjord kommune har teke opp hansken frå Jølster kommune, og det er allereie fatta politisk vedtak på kva arkitektar som skal nyttast til visningssenteret. Og desse har visstnok allereie vore på plassen for å starte detaljprosjektering. Så dette er ekstremt spennande, seier Bjørnsen i samband med offentleggjeringa av gåva frå dei to sparebankstiftingane.

 

Stort speliselag

Frå politisk hald i Sunnfjord kommune, kunne varaordførar Helge Robert Midtbø rose spleiselags-tanken bak prosjektet om nytt visningssenteret.

-Dette er eit stort spleiselag med private og offentlege aktørar. Med desse 40 millionane, har vi komme godt på veg. No handlar det om å få politisk forståing hos Vestland fylkeskommune og Kulturdepartementet. Med desse private gåvene på plass kan det jo hende at dei føler eit visst press på å få dette realisert, sa Midtbø på pressemøtet i Astruptunet.

Frå fleire hald vart det understreka at eit visningssenter er eit naturleg steg i å gjere Astrup og kunsten hans meir tilgjengeleg.

-I dei siste åra har vi sett at Nikolai Astrup sin kunst har komme ut i verda. No vil vi at verda skal komme hit for å få meir kunnskap om denne unike målaren, presiserte Jacob Nødset , som er leiar i hovudutvalet for kultur, idrett og inkludering i Vestland fylkeskommune.

 

Viktig for regionen

Momentet om at fleire skal få kjennskap til Nikolai Astrup, understreka også direktør  for bedriftsmarknaden i SpareBank 1 Sogn og Fjordane, Roy Stian Farsund.

-Eit visningssenter for Nikolai Astrup er svært viktig med tanke på destinasjonsutviklinga i Sunnfjord. Sogn og Nordfjord har allereie fleire motorar innan reiselivet, og eit Astrup-senter vil bli svært viktig for Sunnfjord og regionen her. Oslo har Munch-museet, og på Vestlandet treng vi eit sterkt Astupsenter, seier Roy Stian Farsund.

Prosjektet til Sunnfjord kommune har ein totalkostnad på litt over 130 millionar kroner.

Totalt kom det inn heile 162 forslag til kommunen sin plan- og designkonkurranse i 2024, og det er fatta politisk vedtak på at prosjektet «På vandring» av Erik Langdalen arkitektkontor skal vidareførast. Planen er at det nye visningssenteret skal supplere den 100 år gamle kunstnarheimen med nødvendige funksjonar inn i framtida. Fleire vil kunne besøke senteret då det har universell tilkomst, og ikkje minst vil det opne opp for moderne fasilitetar for utstillingar av Astrup sin kunst.

 

Tilgjengeleg

Samstundes vil det nye bygget regulere tilkomsten til sjølve Astruptunet. Noko som er noko av det viktigaste føremålet med visningssenteret, då det eksisterande Astruptunet ikkje toler dei store folkemengdene.

I 2024 var det totalt 7000 personar som vitja Astruptunet, og det blir med nytt visningssenter estimert eit besøkstal på mellom 20 000 og 30 000.

Med 40 millionar frå dei to bankstiftingane vil dei resterande summane vere fordelte slik: Kulturdepartementet (32 millionar), Vestland fylkeskommune (18 millionar) og 18 millionar frå Sunnfjord kommune. Det resterande beløpet, 23 millionar, på den totale kostnadskalkylen til 131 millioner, er frådragsført meirverdiavgift.

Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane forvaltar overskotet til SpareBank 1 Sogn og Fjordane. Kvart år deler stiftinga ut gåvemidler til allmennyttige føremål i Sogn og Fjordane.

– Nikolai Astrup er kunstverk i internasjonal målestokk. Det er viktig å ivareta arven både regionalt og nasjonalt. Vi må sikre denne typen tiltak i regionen og eit visingssenter vil gjere det meir attraktivt, seier Halvard Klakegg i Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane.

 

Tekst og foto: Stig Roger Eide

Eit førtitals deltakarar frå heile Sogn og Fjordane deltok på seminaret til DNT Sogn og Fjordane  angåande utbetringar av turstiane. -Ingen tvil om at det er eit viktig arbeid å gripe fatt i, seier Yngve Thorsen.

Thorsen er gåve og samfunnskontakt i Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane, og i samband med at stiftinga i fjor gav 20 millionar kroner i rammegåve til DNT Sogn og Fjordane, er ønsket at kvalitetane på mange av stiane skal bli betre. Og DNT Sogn og Fjordane har verkeleg teke på seg arbeidshanskane på kort tid. I tillegg til å løyve pengar til aktuelle turstiar som skal renoverast, er fokuset på å heve kompetansen på stiarbeidet som blir utført i tida. Både i form av seminar og ikkje minst praktiske stikurs i tida som kjem.

Mindre sherpaer

Eller som Rune Holen i Statens Naturoppsyn understreka på seminaret etter at han har drive med «Stiskulen» i fleire år:

-Vi har verdas flottaste natur i Norge, og det er forståeleg at folk frå heile verda vil hit for å oppleve dette. Dessutan har vi utfordringar med tanke på klimaendringar, samt nye brukargrupper, som til dømes syklar på stiane våre. Dette er noko av bakteppet vi må ha når det gjeld stiarbeidet framover, sa Holen og understreka at det var viktig av å lære av feila som er gjort gjennom historia.

-Vi har no komme til eit punkt der vi ser at steinstier skal avgrensast, og vi må ikkje minst ha fokus på drenerings-problematikken. Og som ein gylden regel handlar det om å lage rett sti på rett plass. Plutseleg kan vi sjå at sosiale medier og influensarar sin påverknad kan gjere at enkelte stiar vert øydelagde. Ikkje minst fordi vi har ein sårbar natur, sa Holen og viste til plassar i Lofoten og i Loen-området, med klar adresse til både Raksetra og Breng.

Praktisk kurs

-Vi kjem til å ha eit praktisk stikurs tidleg i juni, og håpar mange interesserte dukkar opp der også. Vi lærer best ute i naturen, understreka Holen på seminaret som også hadde innleiarar som tok opp utfordringar overfor til dømes grunneigarar, spelemiddelutfordringar og konkret merking av stiar. Dessutan kunne representantar frå stiprosjekta på Nordre Heia i Sunnfjord, Balestrand i Sogndal samt Segestad i Stryn orientere om sine stiprosjekt.

-Det er utruleg flott at dette temaet endeleg er på dagsorden. Aldri får har så mange søkt ut i naturen, og det er naturleg at det kan bli slitasje. Då er det fantastisk å oppleve at vi på denne måten kan heve kompetansen på å forbetre stiarbeidet. Ikkje minst når både kommunar og turlag med interesserte stibyggjarar stiller opp. For her snakkar vi heilt klart om ein vinn/vinn-situasjon, seier Yngve Thorsen i Sparebankstiftinga Sogn og Fjordane. Stiftinga forvaltar overskotet i SpareBank 1 Sogn og Fjordane og deler kvart år ut midler til allmennyttige føremål i Sogn og Fjordane.

-Og det er iallfall ingen tvil om at gåva til DNT Sogn og Fjordane når flesteparten av innbyggjarane i Sogn og Fjordane, understreka Yngve Thorsenog vert støtta av prosjektleiaren Gry Thyrrestrup.

-No håpar vi berre at mange av dei lokale turlaga finn gode stiprosjekt som dei vil utvikle, seier ho.

Oversikta

Oversikt over innleiarar og tema på seminaret til DNT Sogn og Fjordane:

Rune Holen, Statens Naturoppsyn: Planlegging av stiprosjekt

Torgeir Nergaard Berg, DNT: Verktøy for stiutvikling, og publisering

Jørgen Hundset, Vener av Balestrandfjella: Stiutvikling lokalt

Merete Støfring, Vestland Bondelag: Grunneigar-tilhøve

Ingebjørg Erikstad, Indre Sunnfjord Turlag: Stiprosjektet på Nordheia

Atle Skrede, Vestland fylkeskommune: Spelemidler og prosjektmidler

Olav Auflem, Indre Nordfjord Turlag: Stiprosjektet Glomes-Segestad.

 

Tekst og foto: Stig Roger Eide.